Eten
Eten is een van de eerste levensbehoeften van de mens. En samen eten staat vaak voor gezelligheid en bij sociale gebeurtenissen staat de maaltijd meestal centraal. Wanneer gaat eten een te belangrijke rol spelen in je leven dat je nergens anders meer aan kan denken?
Onze dagelijkse maaltijden zorgen ervoor dat we voldoende brandstof, bouwstoffen en beschermende stoffen in ons lichaam hebben. Als je lichaam behoefte heeft aan deze stoffen, krijgen we honger. Eten zal altijd onderdeel blijven van ons leven.
De meeste mensen zijn gevoelig voor voedselprikkels. Voedselprikkels bestaan uit een heerlijke geur of een prachtige presentatie. Het zien of ruiken van voedsel kan een verleiding zijn waar moeilijk onderuit te komen is. Daarom is een dieet volgen voor mensen met een hoge gevoeligheid voor prikkels moeilijk.
Moet ik me zorgen maken?
De volgende signalen kunnen wijzen op een eetprobleem:
- Je kan niet stoppen met eten ook al heb je een vol gevoel.
- Je weet van de meeste voedingsmiddelen precies het aantal calorieën.
- Je gewicht, figuur en wel of niet eten wordt een obsessie.
- Je weegschaal is bepalend voor je humeur.
- Je negeert je hongergevoelens.
- Je eet liever niet in het gezelschap van anderen.
- Je sport veel met als enig doel gewichtsverlies.
- Je eet of drinkt juist niet door emoties.
Aanmelden
Je kan je aanmelden via je huisarts. Uiteraard kun je ons ook altijd eerst bellen of met ons chatten voor advies.
Over eten
Veelgestelde vragen
Bij een gezond eetpatroon krijg je energie en voedingsstoffen binnen die je nodig hebt om goed te kunnen functioneren. Als je voldoende hebt gegeten, geeft de maaltijd een verzadigd en voldaan gevoel zodat je er weer een tijdje tegenaan kunt. Zorg ervoor dat je gevarieerd eet, zodat je alle benodigde voedingsstoffen, vitamines en mineralen binnen krijgt.
Op Voedingscentrum.nl is alles te vinden over voeding en de Schijf van Vijf. De Schijf van Vijf helpt om een gevarieerde maaltijd samen te stellen. Naast gevarieerd eten is het ook belangrijk om regelmatig en op vaste momenten te eten. Op deze manier wordt er een gezond honger- en verzadigingsgevoel ontwikkeld.
Er zijn verschillende soorten eetverslavingen.
- Met anorexia ben je geobsedeerd door alles wat met je gewicht, lichaamsomvang en eten te maken heeft. Je eet extreem weinig waardoor je afvalt en veel gewicht verliest.
- Bij boulimia heb je periodes van overmatige controle op je eten die worden afgewisseld met momenten dat je de controle compleet loslaat in de vorm van een eetbui. Omdat je niet aan wilt komen, probeer je het voedsel kwijt te raken door bijvoorbeeld hevig te sporten, te vasten, te braken of laxeermiddelen te gebruiken.
- Binge eating disorder (BED) lijkt op boulimia, alleen zonder de behoefte om na een eetbui weer van het voedsel af te komen.
- Bij orthorexia ben je gefixeerd met het eten van “gezond” voedsel, waardoor een tekort aan belangrijke voedingstoffen ontstaat.
Het is een misverstand dat een eetstoornis altijd met het uiterlijk te maken heeft. Vaak zijn er andere onderliggende redenen die tot ongezonde eetgewoontes en zelfs tot een eetverslaving leiden. Emoties zijn ook vaak een oorzaak.
Eten om een prettig gevoel te krijgen of juist om nare gevoelens te verdrijven, wordt ook wel emotie-eten genoemd. Dit kan een probleem worden als er te vaak naar eten wordt gegrepen om met vervelende emoties om te kunnen gaan. Meestal is het iets dat zich sluipenderwijs, over een lange periode, heeft ontwikkeld. En bijna altijd is het een onbewust proces: het lijkt wel alsof die plotselinge honger iedere keer zomaar uit de lucht komt vallen.
Emoties kunnen ook maken dat er juist minder of helemaal niet gegeten wordt. Iedereen heeft wel eens met iets in zijn maag gezeten, of iets meegemaakt waardoor je geen hap meer door je keel kreeg. Meestal herstelt de eetlust zich weer spontaan. Het kan echter ook een probleem worden, namelijk als bepaalde gevoelens te vaak leiden tot minder of helemaal niet meer eten.
Simpel gezegd is een eetverslaving het dwangmatig consumeren van voedsel. Eten wordt vaak als emotionele troost gebruikt en veel eten is niet ongebruikelijk in onze maatschappij. Pas als het overeten dwangmatig wordt en je er geen regie meer over lijkt te hebben, spreken we van een eetverslaving of eetstoornis.
Een dieet is vaak geen oplossing: als het streefgewicht lager ligt dan wat voor jouw lichaam gezond is, helpt het maar tijdelijk. Het gewicht blijvend te laag houden is moeilijk omdat het lichaam altijd streeft naar een gezond gewicht. En wanneer er te streng gelijnd wordt, dreigt het gevaar van het jojo-effect:: het gewicht zal dan versneld toenemen. Elke mislukte poging om te lijnen en elke kilo die erbij komt, maakt je niet gelukkiger.
Als het wel lukt om het gewicht te laag te houden, betekent dit niet dat er geen problemen optreden. Gewicht, figuur en wel of niet eten kunnen een obsessie worden en ondergewicht heeft vervelende gevolgen voor de gezondheid. Op den duur wordt niet alleen de lichamelijke conditie minder, ook de geestelijke veerkracht zal afnemen en het gevoelsleven vlakt af.
Streng lijnen kan in sommige gevallen goed misgaan en averechts uitpakken. Je begint bijvoorbeeld morgen aan een dieet en neemt het er dus vandaag nog even goed van. Of je maakt een kleine misstap en – de dag is toch al verpest – gaat de rest van de dag door met snoepen en snaaien. De reden dat je doorslaat is tweeledig:
- Je krijgt simpelweg te weinig voedsel binnen en daardoor is de prikkel om te eten extra sterk.
- Er is een psychologische factor: de aantrekkingskracht van het ‘verboden’ voedsel is erg groot.
Als het continue lijnen een probleem wordt, dan is het van belang om te stoppen met lijnen en weer een gezond eetpatroon te ontwikkelen. Belangrijk is dat je je weer bewust wordt van het gevoel van verzadiging en ideeën over goed en slecht voedsel laat varen.
Eten en jij
Veelgestelde vragen
Bij veel mensen leeft het idee dat het ingewikkeld en tijdrovend is om gezond te eten. In werkelijkheid valt dat echter erg mee. Aan de hand van enkele uitgangspunten kun je je voedingspatroon sterk verbeteren.
Weet dat alles mag
Er bestaat geen goed of fout voedsel. In een gezond voedingspatroon passen alle voedingsmiddelen. Het is dus niet nodig om bepaalde etenswaren te vermijden. Integendeel, wanneer je jezelf verbiedt om bepaalde dingen te eten, kan dat juist een averechts effect hebben. Je mag met een gerust hart af en toe eens genieten van iets lekkers.
Eet tot je genoeg hebt
Sommige mensen denken dat je zo weinig mogelijk moet eten als je een gezond voedingspatroon wilt aanhouden. Niets is minder waar. Een gezond voedingspatroon geef je de energie die je nodig hebt. Je mag dus eten tot je genoeg hebt. Dit is echter niet hetzelfde als dooreten tot je niet meer kunt.
Het kan zijn dat je niet meer goed kunt voelen of je verzadigd bent. Dan is het goed om als richtlijn de hoeveelheden die door het Voedingscentrum worden aanbevolen, aan te houden. Je verzadigingsgevoel krijgt zo de kans om zich weer herstellen.
Sla geen maaltijden of tussendoortjes over
Een gezond eetpatroon is een regelmatig eetpatroon. Je brengt regelmaat in je eetpatroon door per dag op vaste momenten drie hoofdmaaltijden en drie tot vier keer een tussendoortje te eten. Wanneer je elke drie uur iets eet, ontwikkel je een gezond honger- en verzadigingsgevoel. Sla dus geen maaltijd of tussendoortje over, ook niet als je daarvoor een eetbui hebt gehad. Een regelmatig eetpatroon vereist enige planning. Misschien is het nodig dat je wat meer tijd in je agenda inruimt voor de maaltijden.
Tel geen calorieën maar eet gevarieerd
Het aantal calorieën dat een maaltijd bevat, zegt nauwelijks iets over hoe gezond deze is. Veel belangrijker is dat de maaltijd alle voedingsstoffen in voldoende mate bevat. Dit betekent dat je maaltijden gezond zijn als ze gevarieerd zijn. Bijvoorbeeld, vetten zijn onmisbaar omdat je bepaalde vitamines alleen via vetten binnen kunt krijgen. Het is dus geen goed idee om deze uit je voeding weg te laten.
De Schijf van Vijf van het Voedingscentrum is een handig hulpmiddel om een gevarieerde maaltijd samen te stellen.
Geniet!
Het is goed voor je als de maaltijd een aangenaam moment van de dag is. Snel aan het aanrecht wat naar binnen schuiven, komt je gezondheid niet ten goede. Dek de tafel en zorg dat je prettig zit.
En eet wat je lekker vindt. Vind je brood en een glas melk niet zo lekker als ontbijt? Dan is yoghurt met muesli ook een prima keuze. Probeer ook eens iets nieuws: gebruik andere producten of kies een nieuw recept voor de warme maaltijd. Bewust kiezen maakt dat je meer van je eten kunt genieten en meer voldoening ervaart.
Om te kunnen kiezen voor een nieuwe eet- en leefgewoonte moet je in de eerste plaats bereid zijn naar jezelf te kijken. Je moet in staat zijn te onderzoeken wanneer en waarom je op een problematische manier met eten omgaat.
Om te kunnen veranderen is het dus belangrijk dat je eerst je eetgewoontes goed kent. Je moet weten wat je persoonlijke risico’s en valkuilen zijn. Dit ga je eerst onderzoeken:
- Risicosituaties: welke situaties geven mij aanleiding om ongezond met eten en mijn lichaam om te gaan?
- Risicogedachten: hoe denk ik over eten en mijn lichaam? Waarmee overtuig ik mezelf vaak om anders met eten om te gaan dan goed voor mij is? Wat gaat er dan door mij heen?
- Risicogevoelens: zijn er gevoelens die maken dat ik anders ga eten? Welk effect heeft een bepaald gevoel op mijn eetgedrag? Wat ervaar ik bij eten?
- Risicogedrag: waarmee houd ik mijn eetpatroon in stand?
Als je je risico’s en valkuilen kent, kun je je gewoonte vervolgens doorbreken. Je moet leren voorspellen wanneer je veel zin in eten krijgt en wat je in dat geval kunt doen.
Om te kunnen stoppen met ongezond eten is het verstandig om die vaste, ingesleten patronen rondom je gewoonte te veranderen. Een nieuwe gewoonte aanleren kost tijd en aandacht.
Een (internet)behandeling is in grote lijnen hierop gericht. Lukt het je niet om zelfstandig je ongezonde gewoontes te doorbreken? Aarzel niet om hulp te zoeken.
In de strijd tegen overtollig vet of een verondersteld dik lijf, zijn er veel mensen die hun toevlucht nemen tot allerlei afslankmiddelen. Want waarom moeizaam diëten, jezelf in het zweet sporten en je van alles ontzeggen als een pil of een poeder het werk snel en moeiteloos voor je kan doen?
Bij elke apotheker, drogist of supermarkt is er een keur aan pillen, poeders, theeën, repen en shakes verkrijgbaar die een moeiteloos gewichtsverlies beloven. En via advertenties in tijdschriften, op tv en op internet worden allerlei middelen aangeprezen die je blijvend een slank figuur beloven. Ook de farmaceutische industrie houdt zich bezig met de ontwikkeling van medicijnen die overgewicht moeten tegengaan.
Waar bestaan deze middelen nu uit en hoe werken ze? En maken deze middelen hun beloftes waar of wordt alleen je portemonnee lichter?
De Voedingscentrum geeft uitgebreid informatie hierover, zoals:
Als je gezonder en minder wilt eten is het normaal dat je soms nog trek krijgt in ongezond eten. Dit gevoel ontstaat doordat je lichaam zich voor gaat bereiden op het binnen krijgen van voedsel in bepaalde situaties. Of wanneer je op een andere manier aan eten wordt herinnerd.
Om dit te kunnen begrijpen kijken we naar het voorbeeld van het hondje van Pavlov. Pavlov was een onderzoeker die keek naar het gedrag van dieren om het gedrag van mensen beter te begrijpen. Het hondje begon te kwijlen wanneer hij een bak met voer kreeg. Het lichaam van de hond bereidde zich op die manier voor op het verwerken van voedsel. Pavlov liet een bel klinken telkens wanneer het hondje voer kreeg. Na een tijdje was de hond zover dat hij al begon te kwijlen als hij alleen al de bel hoorde. Het lichaam maakte zich klaar om het voedsel te verwerken, terwijl er in feite alleen maar een bel ging. Bij mensen werkt dit ook zo.
Het lichaam bereidt zich voor op de komst van voedsel als reactie op bepaalde prikkels. Het gevoel dat dan ontstaat, noemen we trek. Deze prikkels kunnen heel divers zijn: de geur van eten, een bepaalde plek of situatie of een bepaald gevoel.
Hoe zit dat bij jou? Wanneer en waardoor ontstaat bij jou de trek? Het herkennen en omgaan met trek is dus een belangrijk deel van het leren om gezonder en minder te eten.
De hulpverlening
Veelgestelde vragen
Mensen met boulimia nervosa worden bij ons wel in behandeling genomen. Mensen met anorexia nervosa niet. We hanteren een ondergrens met een bmi van 19. Mensen met een bmi onder de 19, behandelen wij dus niet. Deze personen hebben naast een behandeling ook medische zorg nodig.
Ja, in de meeste gevallen wordt de behandeling van een eetverslaving bij Tactus vergoedt door de zorgverzekeraar. Vaak wordt niet de gehele behandeling door Tactus uitgevoerd en wordt er samengewerkt met andere zorginstellingen.
Internetbehandeling
Naast de reguliere behandeling, biedt Tactus ook internetbehandelingen voor mensen in heel Nederland die zich zorgen maken over hun eetgedrag en op een gebalanceerde manier willen omgaan met eten. Laagdrempelig en gelijk te starten.
komt weer aan
Van alle afslankpogingen met behulp van een dieet, werkt 99% op de korte termijn. Men verliest twee ons tot twee kilo aan lichaamsgewicht per week.
Drie jaar later is er echter nog maar bij 10% van de mensen sprake van minder gewicht. Voor 90% heeft het dieet op de lange termijn dus niet geholpen!
Sterker nog: 30% heeft zelfs een hoger lichaamsgewicht dan waarmee zij ooit begonnen aan het dieet.
Over eten in ons kennisplein
- Onderzoek
- Onderzoek