“Waarom Omnizorg niet deugt”

Een beschouwing van de ervaringsdeskundige

Het leidt geen twijfel dat Omnizorg onderhevig is aan negatieve beeldvorming. Sinds 2019 werk ik als ervaringsdeskundige bij Omnizorg, in deze periode meen ik een goed beeld te hebben gekregen van factoren die bijdragen aan deze negatieve beeldvorming en voel de behoefte dit enigszins te nuanceren. Mijn relaas wil ik beginnen met op te merken dat het voor een leek altijd heel moeilijk is, zo die daar behoefte aan heeft, negatieve berichtgeving in de juiste context te plaatsen en op waarde te schatten.

Wat is Omnizorg? Omnizorg is een maatschappelijk opvang voor dak- of thuislozen in de regio Apeldoorn en heeft daarnaast een beschermde woonvorm in huis. In geval van dak- of thuisloosheid streeft Omnizorg naar een zo kort mogelijk verblijf, om dit te bereiken bieden wij begeleiding, ondersteuning en zorg in het hersteltraject van mensen. Het is belangrijk om te beseffen dat Omnizorg geen behandeling biedt!

De problematiek van mensen die bij Omnizorg verblijven is zeer divers. Er kan sprake zijn van financiële, sociale, psychische of verslavingsproblematiek of een combinatie hiervan. Het valt mij op dat er in de samenleving vaak wordt gedacht en uitgedragen dat de mensen die bij Omnizorg verblijven verslaafd zijn en/of psychische problematiek hebben, als ik dan uitleg dat dit niet per definitie het geval hoeft te zijn reageert men verbaasd.

Mensen die voor het eerst bij ons in beeld komen realiseren zich dan vaak extra sterk hoe slecht zij er op dat moment voor staan, dit veroorzaakt schaamte en verdriet. Als iemand er voor ‘kiest’ bij ons te verblijven wordt hij of zij direct geconfronteerd met het inleveren van een stukje autonomie, immers; om bij ons een leefbaar klimaat te waarborgen ontkomen we niet aan het opleggen van huisregels waar je je aan moet houden, hier begint vaak al de negatieve beeldvorming. Laat ik beginnen met de hand in eigen boezem te steken, we zijn mensen die werken met mensen en mensen maken fouten, dit geldt ook voor mij en mijn collega’s. Fouten die wij soms maken leveren frustratie op bij de mensen die bij ons verblijven. Desondanks beleef ik voor het merendeel de inzet van mijn collega’s als professioneel, integer en betrokken.

Zoals al eerder genoemd levert een aantal mensen bij aankomst een stukje autonomie in, ze hebben niet meer de volledige regie over hun leven, dit is een factor die speelt in de negatieve beeldvorming, velen waren voor hun komst namelijk altijd gewend zelf over alle zaken die hun aangaan te beslissen; U bent toch ook de baas thuis? Het gebrek aan realiteitsbesef van sommigen die bij ons verblijven verbaast mij soms, we zijn een maatschappelijke opvang, maar sommigen eisen de kwaliteit van een viersterrenhotel. Dit levert nogal eens wrijving op.

Er verblijven ook mensen bij ons met verslavings- en/of psychische problematiek. Wij zijn geen gesloten instelling, mensen zijn overdag vrij om te gaan waar zij willen en bevinden zich dus ook vaak in de publieke ruimte. Hier hebben wij geen jurisdictie en kunnen dan ook nagenoeg geen invloed uitoefenen op gedrag en handelingen. Bij overlast op straat straalt dit negatief af op onze organisatie; Oh, die zit bij Omnizorg! Mensen die geen verstand hebben van verslaving en/of psychische problematiek kunnen geneigd zijn om iedereen die bij ons verblijft te stigmatiseren en de organisatie als zodanig negatief te labelen. Het besef dat mensen met verslavings- en/of psychische problematiek onderdeel zijn van onze samenleving lijkt dan naar de achtergrond te verdwijnen. Daar komt nog bij dat onze opvangcapaciteit beperkt is en dus niet iedereen die op straat verblijft en overlast veroorzaakt bij ons verblijft.

Als mensen die bij ons verblijven zich niet aan de regels houden, die nodig zijn om een veilig verblijf voor een ieder te garanderen, rest ons soms niets anders dan iemand te schorsen. Bij een schorsing doen we ons uiterste best iemand een vervangende plek op een andere locatie aan te bieden. Als het niet lukt om iemand op een vervangende plek onder te brengen, en dit kan ook zijn door weigering om naar een vervangende plek te gaan, belandt diegene op straat. Dit is voor iedereen een zeer onwenselijke situatie. Als iemand door een schorsing op straat belandt kan dit veel frustratie veroorzaken, waaraan dan soms luidkeels uiting wordt gegeven. Voor de samenleving is het moeilijk om in zo’n geval de geuite frustratie in de juiste context te plaatsen, de andere kant van het verhaal is niet bekend, waardoor het gevaar bestaat dat er beeldvorming plaatsvindt op grond van éénzijdige onvolledige informatie, dit pakt vaak niet in het voordeel van onze organisatie uit.

Hier komt nog bij dat mensen die bij ons verblijven er soms belang bij hebben om onze organisatie negatief neer te zetten. Dit kan bijvoorbeeld bestaan uit het verstrekken van onjuiste informatie om een gewenst traject in stand te houden of de situatie te dramatiseren om zaken voor elkaar te krijgen. Een ander voorkomend probleem is het onvermogen van sommigen om bij escalatie te kijken naar het eigen aandeel, een aantal mensen vertonen sterk externaliserend gedrag, ze hebben moeite met het zien van hun eigen aandeel in de escalatie, dit bemoeilijkt het bewerkstelligen van gedragsverandering om zaken een volgende keer anders aan te pakken.

Tot slot wil ik besluiten met de trieste constatering dat het blijkbaar aan sommigen in de samenleving ontgaat dat mensen die bij ons verblijven vanaf dat moment niet meer dakloos zijn en aan herstel werken. Sterker nog; voor sommige organisaties is het verblijf van iemand bij ons een contra-indicatie om bij te dragen aan het herstel die persoon. Hopelijk draagt deze beschouwing bij aan een beeldvorming die meer op de nuance is gestoeld.