Ons voorland

“Is dit ons voorland, Martin?” vroeg mijn collega op het moment dat wij net een piep klein kamertje in een verzorgingshuis hadden betreden. De mevrouw van begin zeventig lag in haar ondergoed in bed. De verzorgster riep haar en ze wilde wel het bed uitkomen voor ons: twee onbekenden. Terwijl ik al enkele keren op bezoek ben geweest. Bij een vorig bezoek was ik haar ideale schoonzoon. De stagiaire die ik de eerste keer bij mij had, werd gelijk geadopteerd als haar kleinzoon. Wat dat betreft was de bemoeizorg poging om in contact te komen meer dan geslaagd te noemen.

Nu ik als hulpverlener ouder word, kan ik de confrontatie met het ouder worden niet negeren. Meer dan eens is het leeftijdsverschil met “oudere cliënten” minimaal. En het is ook al lang geen uitzondering meer dat “cliënten op leeftijd” jonger zijn dan ik. Gelukkig sta ik nog aan de goede kant. Weliswaar grijs met een rammelend gebit, maar verder gezond. En actief, zowel qua werk als in mijn verdere leven. Ik moet wel zeggen dat ik weleens reken en dan mezelf voorhoud dat die man, lopend met rollator, behept met allerlei kwalen, slechts vier jaar ouder is dan ik. Natuurlijk weet ik dat leeftijd niet zoveel zegt. Gezondheid laat zich niet reguleren door enkel een getalletje.

Maar het besef dat iemand zijn verstand, en dan bedoel ik vooral zijn kortetermijngeheugen kwijt is op een leeftijd dat je toch graag midden in het leven zou willen staan, is pijnlijk om te beseffen. Is er sprake van Korsakov, dan heeft het kwijtraken alles te maken met het gebruik van alcohol en de daaruit voortvloeiende levensstijl. Dat maakt het niet minder erg.

Deze week had ik meerdere confrontaties met ouderdom en vergankelijkheid. Een man van 76 hadden mijn collega en ik al bezocht in zijn woning. Zorgmelding was dat hij ernstig verward was. Toen we er waren, was er familie bij hem die al veel zorg had opgepakt. Wij kwamen weer langs en meneer was er niet. De buurman vertelde dat de meneer was gevallen en op een tijdelijke plek was opgenomen. Bemoeizorg komt overal, dus we gingen erheen. We troffen een man aan die wel tien jaar ouder leek. Zittend met een mitella, die geen enkele steun gaf aan de gebroken bovenarm omdat die losjes op zijn rug hing. Hij probeerde op te staan. Dit lukte niet, maar hierover in gesprek gaan lukte ook niet. Deze man was noodgedwongen gestopt met drinken, maar of hij zich hier nu bewust van was, weet ik niet. Het was triest om iemand zo te zien lijden. Een lijden dat hij niet in woorden kon vangen. Pijn is woordloos.

Ooit was ik 46 en mijn cliënt 64. Zelfde getallen, slechts in omgekeerde volgorde, maar een immens verschil in hoe wij beide ons leven leidden. Wekelijks kwam ik op de fiets bij hem. Hij zat bijna altijd thuis en het uit huis gaan was enkel mogelijk met de scootmobiel. De hond op de treeplank. Vaak ging alleen de voordeur open en moest de hond zichzelf uitlaten. Er zat 18 jaar tussen, maar het was voor mij een spiegel. De man had een actief bestaan gehad als fotograaf en ging voor zijn werk overal heen. Natuurlijk heeft de alcohol enorm veel schade aangericht en die schade was op die leeftijd voor hem onomkeerbaar. Hij heeft de toen als pensioenleeftijd geldende verjaardag niet gehaald.

Mijn collega ging bij het bezoek aan de dame van 72 in het verzorgingshuis aan de haal met het voorland waar wij even een kijkje namen. ‘Als ik hier zit, geef je mij dan een spuitje?’.