Spring naar content
Tactus in Beeld

Creatief aan de slag: wat is beeldende therapie?

24 november 2022

Therapie is er in allerlei soorten en maten en bij Tactus bieden we onder andere beeldende therapie aan, ook wel vaktherapie beeldend genoemd. Maar wat is dat nou precies en wat levert het cliënten op? Collega Jelina werkt als creatief therapeut in de Piet Roordakliniek in Zutphen en beantwoord een aantal vragen over haar vak: “De kracht zit in het weglaten van taal.”

Vaktherapie beeldend, wat houdt dat precies in?

Jelina Dam

“Bij vaktherapie beeldend worden allerlei non-verbale middelen methodisch ingezet. Het is aan de maker hoe hij de materialen hanteert. De therapeut stuurt het behandel-/beeldend proces door middel van interventies. De verandering wordt zichtbaar in het beeldend werkstuk, maar ook in het gedrag en het gevoel van de cliënt. Bij non-verbale middelen kun je denken aan materialen die je op de middelbare school bij de teken- en handvaardigheidslessen hebt gehad.”

Wanneer heeft iemand baat bij deze vorm van therapie?

“Soms kan praten juist een drempel zijn voor de cliënt, waardoor non-verbale therapie dan een hele mooie manier is om toch te kunnen werken aan trauma’s. Maar het werkt ook andersom: sommige mensen zijn sterk geneigd om alles te relativeren. Dan is het goed om de emoties te laten zijn en te laten veranderen door aan het werk te gaan met het beeldend medium. Het zit het hem in de kracht van het weglaten van taal. Dat brengt een tal van manieren om jezelf uit te kunnen drukken.”

Hoe ziet zo’n sessie er dan uit?

“Dat wordt bepaald door drie factoren. De cliënt, de therapeut en het medium. In het medium kun je variëren door verschillend materiaal aan te bieden, of de opdracht te veranderen. De therapeut kan verschillende houdingen aannemen en interventies verrichten. De inbreng van de cliënt maakt ook hoe de sessie eruit komt te zien.

Elk materiaal vergt weer een andere aanpak. Het is aan de maker hoe hij het materiaal beleeft en hanteert. Ecoline en waterverf op een nat vel heeft bijvoorbeeld de neiging om te gaan vloeien en is moeilijk controleerbaar. Een papier met potlood, liniaal en gum daarentegen vraagt veel sturing van de maker en daarbij is alles wat je doet zichtbaar. Wanneer een cliënt aan het werk gaat wordt gedrag zichtbaar. Een cliënt kan bijvoorbeeld erg controlebehoeftig zijn. Hier kan de cliënt last van hebben en deze last wordt niet alleen zichtbaar in het dagelijks leven, maar ook in het beeldend lokaal.

Omdat de insteek van beeldende therapie non-verbaal is, wordt er niet veel over dit gedrag of de lijdensdruk gepraat. Er wordt wel concreet mee geoefend, door stap voor stap de controle los te laten en te onderzoeken wat er dan in het lichaam gebeurt: welke spanningen komen er op en waar zitten die dan? Welke gedachten komen op in het hoofd van de cliënt en zijn deze helpend zijn of juist belemmerend?”

Wat voor reacties krijg je van cliënten?

“Onbekend is vaak onbemind. De meeste cliënten vinden het toch fijn om behandeling op maat te krijgen. Vaak denken ze dat ze hun doelen al behaald hebben omdat ze er al veel over hebben gepraat, maar zien en ervaren dat ze er toch nog nieuws in te ontdekken hebben en dit kunnen oefenen in deze therapie. Ik merk dat cliënten wanneer ze eenmaal geproefd hebben aan de beeldende therapiesessies erg therapietrouw zijn. Ze gaan een proces aan en raken verbonden met het werkstuk. Al gaat dat niet altijd zonder slag of stoot. Emoties die worden gevoeld zijn echt. Doordat het een oefensituatie is kan daardoor ook weer snel geschakeld worden en kunnen de emoties wat bedaren door te reflecteren op wat er gebeurde.

Daarnaast zie ik vaak dat cliënten het jammer vinden dat de behandeling bij mij wordt afgerond. Na elke behandeling evalueer ik met de cliënten over de ruimte, de behandeling en wat ze van mij als therapeut vonden. Daarin mogen ze een rapportcijfer geven, waar nog nooit een onvoldoende gegeven is. Een groot verschil als ik deze meting zou doen aan het begin van de therapie. Eind goed, al goed!”

Waarom vind jij dit vak zo mooi?

“Twee dingen die mij aanspreken zijn het non-verbale aspect en de diversiteit van het beeldend medium. Het is een verademing om non-verbaal te kunnen werken in deze nogal talige wereld. Het geeft ruime aan expressie, iets waarvan ik denk dat heel belangrijk is. En zoals gezegd vind ik de diversiteit in het beeldend medium ook mooi. Als cliënt heb je het niet alleen maar te doen met mij als therapeut, maar ook met het beeldend materiaal. Het prettige is dat het beeldend medium nauw kan aansluiten bij wat de cliënt uit de comfortzone brengt of juist stabiliseert. Daar mag ik de cliënt ondersteunen in de therapeutische relatie, die net zoals bij verbale therapieën belangrijk is.”

Eén reactie op “Creatief aan de slag: wat is beeldende therapie?”

  1. Mooi, helder en krachtig verwoord. Sowieso, maar speciaal aan het slot in een paar zinnen over het belang van de therapeutische relatie en hoe die bewust te zijn en zo heel gericht in te zetten en te benutten

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Gerelateerd

  • Tactus in Beeld
Tactus biedt therapie in allerlei soorten en maten en één van die therapievormen is groepstherapie. Wat houdt dat eigenlijk in en wat is het voordeel voor cliënten?
  • Tactus in Beeld
Tijdens de heropening van onze locatie aan de Polstraat in Deventer zorgde Rick Kamphuis met zijn foodtruck voor de feestelijke hapjes. Zelf was Rick ooit cliënt bij Tactus, later was hij als ervaringsdeskundige jarenlang collega.
  • Tactus in Beeld
Door Tactus, FEA (Federatie Eerstelijnszorg Almelo) en Menzis is enkele jaren geleden een project gestart naar vroegsignalering en -behandeling van verslaving in de huisartsenpraktijk in de regio Almelo.