‘Verslavingsgeneeskunde: een enorm gevarieerd vak!’

Van basisarts tot verslavingsarts

Na haar opleiding Geneeskunde koos collega Kirsten Ellens voor de specialisatie Verslavingsgeneeskunde. Waarom koos zij voor het vak als verslavingsarts en wat maakt het zo bijzonder?

“Ik heb een vrij gevarieerde studie-achtergrond (Japans, human resource management en psychologie). Waarbij ik vooral via die laatste twee stappen er achter kwam dat ik vooral geïnteresseerd ben in menselijk gedrag en de psyche. Toen ik geneeskunde en klinische epidemiologie studeerde heb ik me altijd gericht op een toekomst in de psychiatrie. Totdat ik bijna klaar was en in contact kwam met mijn toenmalige nieuwe buren; een woonvorm speciaal voor mensen met een verslaving. Ik vond het een enorm leuke doelgroep, die wel heel vaak de status van underdogs kregen.

Na wat onderzoek voor mezelf, kwam ik erachter dat er voor artsen zoiets als verslavingsgeneeskunde bestond en dat het ook nog eens een enorm gevarieerd vak is! Je bent somaticus, maar doet ook psychiatrische en psychologische interventies en daarbij kan de omgeving en de maatschappij in het algemeen ook niet worden vergeten. Voor mij was het duidelijk: dit vak biedt me nog meer dan de psychiatrie, namelijk een nog veel bredere rol waarbij de patiënt echt centraal staat met al diens lichamelijke, psychiatrische en sociaal maatschappelijke struikelblokken, eigenschappen, relaties en uitdagingen.

Soms denken mensen dat we in de verslavingszorg nooit succesverhalen hebben, maar gelukkig zijn die voorbeelden er zeker wel, te over zelfs!

Toen mijn man en ik een paar jaar geleden besloten naar het Oosten van Nederland te verhuizen, was ik op zoek naar een leuke baan. Tactus kwam vanaf het begin met het aanbod om op korte termijn met de opleiding tot verslavingsarts* te beginnen, wat ik erg zag zitten. Ik ben toen eerst een dag gaan meelopen met één van de verslavingsartsen Jeroen van Gestel en dat heeft me toen echt overtuigd. We gingen langs verschillende locaties en ik kwam erachter dat de medewerkers van Tactus erg warm en verwelkomend waren, met een hart voor de patiënt. Precies wat ik zocht!

Een geweldig gevarieerde baan

Het is een geweldig gevarieerde baan. De ene dag spreek je een patiënt van 36 met een goede baan, bij wie het alcoholgebruik nogal uit de hand is gelopen. Het volgende moment is dat een jongeman van 21 jaar oud met ADHD, een persoonlijkheidsstoornis en een probleem met zijn GHB- en speedgebruik. Afsluitend een man van 56 jaar oud die al sinds de jaren ’90 van de vorige eeuw in behandeling is en sinds die tijd methadon gebruikt, wat hem weer een stuk stabiliteit in zijn leven heeft teruggegeven. Het is iedere dag uitdagend om je te verdiepen in een patiënt, diens situatie in kaart te brengen, hoe de verslaving, lichamelijke en psychiatrische klachten en problemen in werk, wonen, soms justitie en financiën met elkaar samenhangen.

De uitdaging is om deze puzzelstukjes allemaal op een rijtje te krijgen en met de patiënt een behandeling op maat af te stemmen. Soms betekent dit een ontgifting met verslavingsbehandeling om iemand abstinent te helpen worden, soms betekent het een combinatie van uitgebreide psychologische behandeling in combinatie met farmacotherapie om op langere termijn te streven naar vermindering en soms stoppen van gebruik, maar soms betekent het ook dat je samen kiest voor zogenaamde harm reduction omdat het niet realistisch is voor een patiënt om niet meer te gebruiken. We zijn ondertussen zelfs zo ver in de verslavingszorg dat we er in sommige gevallen met de patiënt voor kiezen om een abstinerend ofwel palliatief beleid in te zetten, omdat we ons steeds meer realiseren dat ook een verslaving in sommige gevallen niet meer te behandelen is.

Achter ieder gezicht zit een verhaal

De doelgroep is enorm gevarieerd en blijvend verassend. Achter ieder gezicht zit een verhaal en verslaving kan iedereen raken. Het ene moment zit je in gesprek met een bankdirecteur die zijn snuifjes cocaïne nodig heeft om scherp en alert te zijn tijdens vergaderingen, het volgende moment spreek je een huismoeder die afhankelijk is geworden van de oxycodon nadat ze deze voorgeschreven kreeg na een enkeloperatie.

Daarbij heb je ook nog eens de sociale verslavingszorg waar je mensen soms jaar in jaar uit spreekt en de verschillende leuke en ook minder leuke gebeurtenissen in hun leven meemaakt soms van de zijlijn soms directer betrokken. Als verslavingsarts ben je vooral betrokken bij de patiënten met comorbide stoornissen, oftewel de ingewikkeldere patiënten. Er is vaak sprake van een somatische of psychiatrische aandoening naast hun verslaving en daarnaast kan ook nog eens een mogelijke verstandelijke beperking voor extra uitdaging zorgen. De uitdaging zit hem erin om bij ieder nieuw gezicht opnieuw blanco het gesprek aan te gaan en te luisteren (ook tussen de regels door) naar wat voor hen belangrijk is en daaruit samen een plan te vormen.

Het vraagt veel van je flexibiliteit en aanpassingsvermogen; soms komen patiënten niet opdagen, soms hebben ze terugvallen. Dit kan bij een verslaving passen. De truc is om dit niet zomaar te laten gaan, maar om te achterhalen wat er speelt en in te zetten op wat er nodig is. Soms denken mensen dat we in de verslavingszorg nooit succesverhalen hebben, maar gelukkig zijn die voorbeelden er zeker wel, te over zelfs!

En daarbij komt vaak ook enorm veel dankbaarheid, soms zelfs in de vorm van zelfgemaakte gedichten, kunstwerkjes of kaarten/brieven. Altijd leuk natuurlijk, maar ik vind het vooral mooi om te zien als iemand na een (soms lange) moeilijke periode in diens leven de skills heeft verworven om het weer op de rit te krijgen voor zichzelf.

Als je het vergelijkt met een andere artsenfunctie zoals in het ziekenhuis is het vrij goed mogelijk om je werk binnen de grenzen van je werktijden te houden

De opleiding

De opleiding is breed opgezet om alle verschillende aspecten van de verslavingsgeneeskunde te behandelen. De variatie zet zich dus ook hier voort. Vanaf het begin ga je aan de slag met je gespreksvaardigheden, leer je veel over de neurobiologie en behandeling van verslavingen, psychiatrische ziektebeelden en behandelingen alsmede psychologische behandeltechnieken. Ook onderzoeksvaardigheden maken een onderdeel uit van de opleiding. Wat ook erg leuk is aan de MiAM-opleiding is dat je dit met een vaste groep begint en (hopelijk) ook eindigt. Dit zorgt voor veel steun en ook uitwisseling met elkaar. Zeker omdat de opleidelingen vanuit heel Nederland komen waardoor je de verschillende aanpakken bij de verschillende instellingen met elkaar kan delen en bediscussiëren.

Tekort aan verslavingsartsen

Er is een nijpend tekort aan verslavingsartsen in Nederland. Onbegrijpelijk natuurlijk, want wie zou dit mooie vak nu niet willen uitvoeren? Maar goed, het is wel de realiteit, wat er daarmee ook voor zorgt dat de baankansen voor verslavingsartsen erg goed te noemen zijn. Ook doorgroei- en verdiepingsmogelijkheden zijn er zeker, denk hierbij aan onderzoek of beleidsfuncties binnen instellingen maar ook bij sociaal-maatschappelijke instituten zijn volop mogelijkheden.

Vanaf mijn eerste kennismaking met Tactus prijs ik mijzelf gelukkig hier te mogen werken. Hierbij denk ik direct aan mijn geweldige collega’s. Ik heb door mijn opleiding op verschillende plekken mogen werken en heb eigenlijk op al deze locaties zulke leuke, betrokken en gedreven collega’s ontmoet. De medewerkers maken wat mij betreft dan ook echt de organisatie. Tactus als werkgever geeft je als arts vrij veel vrijheid. Ik heb dit als erg fijn ervaren, omdat dit ook betekende dat ik me in de breedste zin heb kunnen ontwikkelen.

Interesse?

Ben jij als basisarts geïnteresseerd in de opleiding tot verslavingsarts? Bij Tactus kun je de opleiding volgen! Wil je eerst wat meer informatie over de opleiding of over het vak? Neem dan vrijblijvend contact op met Michel Wolters (verslavingsarts KNMG en opleider) of Cees de Wit (verslavingsarts KNMG en opleider) tel 088-3822887.