Uitdaging

“Zou je niet meer uitdaging halen uit het werken met mensen met een normale intelligentie?” Dat is een vraag die ik, als psycholoog op een afdeling voor mensen met een licht verstandelijke beperking (LVB) en verslaving, af en toe krijg van vrienden of kennissen. Voor iemand die de doelgroep niet kent, is het soms moeilijk om er een beeld van te vormen.

Werken met mensen met een licht verstandelijke beperking; ik vind het leuk, erg dankbaar werk en zeker erg uitdagend! Het is elke keer weer een zoektocht naar de mens achter de beperkingen. Elke keer opnieuw onderzoeken wie iemand is, waarom iemand verslaafd is en hoe we deze persoon de juiste behandeling kunnen bieden, zodat hij of zij kan leven zonder verslavende middelen. Wat de LVB-doelgroep zo uitdagend maakt, is dat het volwassen mensen zijn met vaak een berg aan levenservaring, maar dat ze sociaal-emotioneel soms functioneren op het niveau van een kind van zeven jaar.

Zo kan Jaap, als hij in goeden doen is, goed uitleggen dat zijn woede en suïcidale uitingen eigenlijk een schreeuw om hulp zijn. Maar op het moment dat de spanning bij hem hoog oploopt, lukt het hem niet om hulp te vragen, maar wordt hij boos en kan hij erop los schelden. Jaap heeft geen probleemoplossend vermogen en zijn impulscontrole is niet goed ontwikkeld. Hierdoor is het elke dag weer een uitdaging om hem zo goed mogelijk te bejegenen, zodat hij de verslavingsbehandeling kan volgen.

Binnen Tactus heeft het Centrum Verslaving & LVB het keurmerk voor TOPGGz toegekend gekregen. Het Centrum Verslaving & LVB is gespecialiseerd in diagnostiek en behandeling van volwassenen vanaf 18 jaar met verslavingsproblemen die een lichte verstandelijke beperking hebben of zwakbegaafd zijn. De kliniek in Rekken is één van de locaties waar mensen met LVB of zwakbegaafdheid een verslavingsbehandeling kunnen volgen, die is aangepast op deze doelgroep. In de praktijk betekent dat dat de reguliere behandelmodules aangepast zijn en we meer in jip-en-janneketaal behandelen. Daarnaast is het programma minder intensief, bieden we veel structuur en is dagbesteding een onderdeel van het programma. Ook werken we bij een aantal behandelblokken met kleinere groepjes en passen we, indien nodig, het programma individueel nog weer aan op de persoon.

Wat mij betreft zit er juist in deze doelgroep veel uitdaging. Er zijn vaak veel mensen betrokken bij een cliënt, doordat ze bijvoorbeeld woonbegeleiding hebben. Ook is er vaak is er een lange behandelgeschiedenis, waarbij het niet is gelukt om opnames en behandeltrajecten af te ronden, of er is een waslijst aan verschillende diagnoses verzameld bij verschillende instellingen. Aan ons de taak om goed af te stemmen met alle betrokkenen en de cliënt hierin mee te nemen. Je in elk gesprek aanpassen aan de taal van de cliënt, rekening houden met het ontwikkelingsniveau waarop ze functioneren en constant waken voor over- én ondervraging van de cliënt. Het vraagt van ons om geduldig te zijn, veel uitleg te geven en veel dingen te herhalen. We houden het groepsproces goed in de gaten en hebben daarnaast aandacht voor elk individu, met elk hun eigen rugzakje en daarmee hun eigen bejegening.

Bij Jaap heb ik de bejegening van meerdere A4’tjes, die we kregen van de woonbegeleiding, kunnen verkleinen naar nog geen half A4’tje. Daardoor wordt het voor alle betrokken begeleiders en behandelaren gemakkelijker om goed aan te sluiten bij de cliënt. Door vertrouwen te winnen, samen oplossingen te bedenken voor de dingen waar hij tegenaan liep en door veel motiverende gespreksvoering in te zetten, heeft Jaap zijn verslavingsbehandeling succesvol afgerond. Waar er in het begin regelmatig dagen waren waarop Jaap zei: “ik ben vandaag niet zo gemotiveerd”, en hij regelmatig op het punt stond om zijn spullen te pakken en de behandeling te beëindigen, was hij de laatste weken bij alle behandelblokken aanwezig en enorm gemotiveerd.

Jaap heeft zijn behandeling afgerond met een mooi certificaat als bewijs. Afscheid nemen viel hem zwaar, want hij was zich in die twee maanden toch wel erg thuis gaan voelen bij ons. En op de plek van Jaap kwam weer een nieuwe cliënt, voor ons weer een nieuwe uitdaging om deze cliënt de best mogelijke behandeling te gaan bieden. Aan uitdaging geen gebrek!