Het IJslandse preventiemodel

Iedere 10 seconden sterft er iemand in Europa door de gevolgen van alcoholgebruik. Ook zijn er vele soorten kanker, maag / darmklachten en hart- en vaatziekten, die te herleiden zijn naar een (lage) alcoholconsumptie. Bij 75% van de geweldsdelicten is sprake van alcohol gebruik, jaarlijks zijn er 75 tot 140 verkeersdoden vanwege alcohol in het verkeer. Heftige cijfers, waarom pakt onze overheid het thema alcohol niet op een andere manier aan?  

In de Scandinavische landen wordt er vanuit de overheid anders gedacht en gehandeld met betrekking tot alcohol en preventie. Het IJslandse preventiemodel is een op de wetenschappelijke literatuur gebaseerde benadering om middelengebruik (alcohol, tabak en drugs) door jongeren te voorkomen Zo zijn er meerdere campagnes om alcohol gebruik te reduceren en hebben ze het lef in te gaan tegen de drankindustrie. Het is verboden om reclame te maken voor alcohol.

Rick Kamphuis, ervaringsdeskundige bij Tactus, over de vraag of het Ijslandse model in Nederland zou werken:

“In Nederland denken we nog teveel dat het liberaal is om de drankindustrie reclames toe te staan. Dat het liberaal is dat deze industrie aan tafel zit in de politiek en aanwezig is bij gesprekken die gaan over de gezondheid van onze burgers. Ridicuul als je het mij vraagt! Deze mensen zouden zich afzijdig moeten houden, zij hebben immers de gezondheid van hun burgers nu eenmaal niet op de eerste plaats hebben staan, maar eerder de hoogte van hun aandelen.

Mits goed uitgevoerd zou dit model zeker in Nederland passen. De ervaring die ik heb in Nederland is dat we te versplinterd zijn en voor ieder “probleem” een andere instantie moeten hebben waardoor in Nederland de ggz een doolhof is geworden.

Wat mij betreft mag ook de mindset van Nederland t.o.v. alcohol flink veranderen voordat het IJslandsmodel hier gaat werken. Drinken wordt hier gezien als iets gezelligs, terwijl we de gevolgen ervan zien en weten.

Ik zie te vaak dat er bij ieder feestje alcohol geschonken moet worden of op plekken waar dit helemaal niet nodig is zoals een 2 uur durende vlucht. Een vliegtuig is geen café, waarom moeten kinderen en herstellende verslaafden geconfronteerd worden met alcohol? Het is een vrije keus om niet te drinken, zegt men. Als ik mij afmeld voor zo’n “feestje” omdat ik de confrontatie niet aan wil, wordt mij dit regelmatig kwalijk genomen. Het gebruik van alcohol ziet diep in onze cultuur, politiek en verdienmodellen verwikkeld.”

In de volgende Tactus in Beeld gaat we dieper in op hoe het IJslandsmodel binnen Tactus voeten aan de grond krijgt en of hoe dit aansluit bij een systemische kijk op verslaving.

Opgroeien in een Kansrijke Omgeving – Trimbos-instituut

Met ‘Opgroeien in een Kansrijke Omgeving (OKO)’ werken gemeenten op een datagestuurde, community-based en evidence-based wijze aan het verbeteren van het welbevinden van jongeren en aan het voorkomen van het gebruik van alcohol, drugs en tabak door jongeren. Opgroeien in een Kansrijke Omgeving is een Nederlandse aanpak, die gebaseerd is op de uitgangspunten van het IJslandse preventiemodel, aangevuld en aangepast voor de Nederlandse context. Er zijn drie gemeenten in het werkgebied van Tactus die meedoen aan Opgroeien in een Kansrijke Omgeving (OKO). Twee van deze gemeente, Urk en Hardenberg, doen al sinds 2018 als pilotgemeente mee.

Tien nieuwe gemeenten aan de slag met OKO

Een groep van tien nieuwe gemeenten gaat vanaf januari 2022 voor vier jaar aan de slag met het implementatietraject Opgroeien in een Kansrijke Omgeving. Daarnaast zetten de zes pilotgemeenten het werken volgens het IJslandse model voort in het implementatietraject. Op de afbeelding hieronder kunt u de deelnemende gemeenten vinden.

Meer info:

• Opgroeien in een Kansrijke Omgeving – Trimbos-instituut
• Het IJslandse preventiemodel in Nederland gaat verder als ‘Opgroeien in een Kansrijke Omgeving’ (OKO) met tien nieuwe gemeenten – Trimbos-instituut