“Ik vind mezelf nu een leuk mens, dat was vroeger wel anders”

Roerige tijden kent de goedlachse Shaam Chitoe (36) maar al te goed. Hoe leuk en spannend zijn turbulente leven op sommige momenten ook was, zo eenzaam en moeilijk werd het toen zijn verslavingen de overhand namen. Inmiddels weet hij al drie jaar clean te blijven: “Ik kijk nu naar een compleet nieuwe toekomst.”

Als kind was Shaam altijd al een beetje een boefje, geeft hij lachend toe. Dat begon met wat knikkers jatten op het schoolplein, maar nam steeds verder toe. “In groep 7 blowde ik voor het eerst. In groep 8 blowde ik al dagelijks en begon ik ook met drinken”, vertelt hij. “Toen mijn ouders daar achter kwamen had dat grote ruzies en straf tot gevolg. Ze wilden me juist bij dat soort dingen weghouden, maar het trok mij juist aan.” Al in de eerste klas van de middelbare school was er sprake van verslaving bij Shaam: “Drinken en blowen deed ik dagelijks met vrienden bij het basketbalveldje. Toen ik rond mijn 16^e werk had kocht ik elke middag een sixpack bier, die al op was voor ik naar huis toe ging. ’s Avonds kocht ik nog meer bier, later werd dat sterke drank.”

Hoewel zijn vrienden met de tijd overgaan op middelen zoals cocaïne, houdt Shaam het bij blowen en drinken. Wel is hij nog altijd het boefje van vroeger: hij steelt, handelt in van alles en nog wat, verdient daar bakken met geld mee en viert uitbundig het leven. Vrij als een vogel, doen waar hij zin in had en er lekker op los leven: de spanning en de sensatie die daarbij kwamen kijken bevielen hem goed. Totdat Shaam rond zijn 20^e een aantal heftige gebeurtenissen meemaakt, een zwaar ongeluk krijgt en zelfs de dood in de ogen kijkt. “De volgende keer loopt het vast verkeerd af, dacht ik. Het gevoel dat alles ineens afgelopen kon zijn maakte dat ik, net als mijn vrienden, coke begon te snuiven. Dan had ik in ieder geval flink geleefd, dacht ik toen”, vertelt hij. “Het begon met feestjes in de weekenden, maar binnen een jaar werd het echt een verslaving. Na werk had ik de dealer al gebeld zodat ik gelijk kon snuiven zodra ik thuis was. Door alle coke, wiet en rum ging er veel geld doorheen, ik was soms dagenlang wakker en bleef maar doorsnuiven. Wat dat betreft kende ik echt geen stop.”

Toch weet Shaam later op eigen kracht bijna een half jaar clean te blijven, maar wanneer de relatie met zijn toenmalige vriendin wordt verbroken gaat het mis. “Een kennis rookte coke en bood me een hijs aan. Door de ellende en het liefdesverdriet zat ik er zo doorheen dat het me allemaal niks meer kon schelen. Coke snuiven geeft als het ware een oppepper, maar het roken is zoveel heftiger. Echt, als een achtbaan, héle heftige shit. Ik was meteen verslaafd: ik ging ermee naar bed en ik stond ermee op”, vertelt hij. Shaams dagen bestonden uit werken, gebruiken en slapen. Tenminste, als hij kón slapen. Zo kropen er jaren voorbij. “Iedereen om je heen gaat vooruit, koopt een huis en krijgt kinderen. En wat had ik? Domme dingen gedaan, niks ontwikkeld en thuisgezeten. Ik werd kotsmisselijk van mezelf.”

Hoewel het roken van coke begon door liefdesverdriet, ging dat later over in zelfhaat. “Iedereen ging vooruit en ik bleef een kneus die iedereen teleurstelde. Van het huisje-boompje-beestje dat ik wilde was niks terechtgekomen. Ik had de wereld kunnen ontdekken, maar ik was alleen, depressief en inmiddels al zo’n twaalf jaar van mijn leven kwijt.” Toch weet Shaam die gevoelens van zelfhaat uiteindelijk om te zetten in vechtlust om het roer om te gooien: “Ik was het zo ontzettend zat, dat ik besloot er toch wat van te gaan maken.”

Vier jaar geleden doorloopt hij vol goede moed een opname van vijf maanden in een kliniek van Tactus. Bij thuiskomst denkt hij: nog één hijsje dan. “Dat ging natuurlijk mis,” lacht hij. “Niet veel later ben ik daarom aan een nieuwe opname van zeven maanden begonnen.” Op de vraag hoe hij zijn herstel ervaren heeft antwoord hij resoluut: “Helemaal super. Meteen in de kliniek al. Die eerste keer hield ik mijn tanden stijf op elkaar, maar de tweede keer praatte ik iedereen de oren van het hoofd. Ik zocht goede afleiding, had veel aan de cognitieve gedragstherapie en kreeg geweldige hulp van begeleiders. Ik kreeg zelfs hulp bij bankzaken, een uitkering en een eigen huurhuis. Eindelijk was ik weer vrolijk. Eindelijk begon mijn groei weer.”

Nu, drie jaar na die opname, is hij nog steeds clean. “Natuurlijk was het soms moeilijk, zeker de eerste maanden,” vertelt hij. “Maar ik wist gewoon dat ik het kon. Toen ik thuiskwam uit de kliniek heb ik gezorgd dat ik bezig bleef: werken, tekenen, sporten en mijn huisje inrichten. Bij maten zie ik dat spul nog wel eens op tafel op tafel komen, maar zelfs dan heb ik het niet moeilijk”, vertelt Shaam. “Ik heb er al die jaren zo’n rotleven door gehad. Het doet me denken aan een donkere periode, en door die negatieve lading kost het me geen moeite om ervan af te blijven.”

Het werken aan zijn herstel en aan zichzelf heeft Shaam veranderd, in positieve zin. “Alles is nu anders: mijn instelling, mijn denken, mijn doen. Ik heb echt aan mezelf gewerkt en ik vind mezelf nu een leuk mens, dat was vroeger wel anders. Nu kijk ik naar een compleet nieuwe toekomst.” Met al zijn ervaringen op zak wil hij graag een steentje bijdragen aan het herstel van anderen: “Ik zou heel graag willen werken als ervaringsdeskundige, bij beschermd wonen of in een kliniek. Zorgen dat mensen lekker de deur uitgaan en bezig blijven.” Om die droom te realiseren werkt hij nu vrijwillig een jaar als huismeester bij de Tactus-locatie aan de Brink in Deventer, waarna hij vol energie aan zijn opleiding tot ervaringsdeskundige wil beginnen. “En dan nog het huisje-boompje-beestje, maar ik ga ervan uit dat dat vanzelf goedkomt.”