‘Delen is de eerste stap naar helen’

Binnen de campagne Orange the World vragen we dit jaar aandacht voor een verbinding die vaak onzichtbaar blijft: de samenhang tussen verslaving en huiselijk geweld.

Ruim 85% van het huiselijk geweld wordt gepleegd door iemand met een verslaving. Toch herkennen veel mensen de signalen niet, of durven zij er niet over te spreken.

Om die reden deelt Diana, een van onze ervaringsdeskundigen, haar verhaal. Over vluchten, overleven, helen en hoe ze nu anderen helpt hun weg naar veiligheid te vinden. Haar boodschap is helder: deel je verhaal, want delen is de eerste stap naar helen.

Als ik blijf wordt het mijn dood

Jarenlang leefde Diana in een relatie waarin geweld langzaam maar zeker het nieuwe normaal werd. Niet alleen fysieke agressie, maar ook manipulatie, angst, (dwingende) controle, intieme terreur en de zogenaamde silent treatment.

‘Het begon klein. Je denkt: het valt wel mee, het is maar één keer. Maar het werd steeds erger. En ik bleef excuses verzinnen: hij heeft een slechte dag, hij zit niet lekker in zijn vel. Pas veel later besefte ik hoe ik mijn eigen grenzen en mijzelf kwijt was geraakt. Tot het moment dat ik besefte: als ik blijf, wordt het mijn dood. Dat inzicht, en de liefde voor mijn ouders, gaven mij de kracht om te vluchten.’

De verslaving van haar partner speelde daarin een grote rol. Vanaf 2008 zag ze hoe middelengebruik zijn gedrag beïnvloedde. ‘Daar probeer je dan iets aan te doen. Dan haal je stiekem minder sterke wiet of cocaïne. Of zet je cafeïnevrije koffie neer, in de hoop dat hij minder agressief wordt. Maar hij kwam overal achter. En elke poging had consequenties.’

Toch sprak ze er met niemand over. Schaamte, loyaliteit, vooral onmetelijke angst en het verlies van ‘het perfecte plaatje’ hielden haar gevangen. ‘Niemand wist dat ik klappen kreeg. Niemand wist dat er sigaretten op mijn huid werden uitgedrukt. Niemand wist dat ik soms in de auto sliep, omdat ik weer eens het huis niet in mocht.’

Herstel begint met delen

De eerste stap richting herstel was het doorbreken van het stilzwijgen. ‘Gesprekken met mijn huisarts hebben veel gedaan. Maar vooral het durven delen: erkennen dat het er is. Je hoeft niet kapot te gaan aan wat jou is overkomen.’ Pas nadat ze veilig was, kon ze gebruikmaken van begeleiding zoals de training Gericht op de Toekomst van wijkteam huiselijk geweld en seksueel misbruik en daarna de lotgenotengroep en de hersteltrainingen van Intact. ‘De inzichten had ik al, want als je eenmaal uit de situatie bent, valt alles anders op zijn plek. Maar de handvatten en steun van de training gaven me pas echt richting. Dat heeft mij laten helen.’

Van overleven naar helpen

Vandaag werkt Diana als ervaringsdeskundige en begeleidt ze mensen die in soortgelijke situaties zitten. Vrouwen én mannen. ‘Ik deel in elk gesprek een stukje van mijn verhaal. Zonder oordeel. Soms is een confronterende vraag nodig om iemand wakker te schudden. Fluwelen handschoenen helpen niet altijd. Wat wél helpt, is erkenning. Geloofd worden en hoop geven op een betere, mooiere en vooral veilige toekomst’

Ze ziet vaak dat deelnemers hun partner blijven verdedigen. ‘Dat herken ik. Maar ik laat ze zien: dit is geen normale situatie. Als je excuses blijft verzinnen, raak je steeds verder van jezelf verwijderd.’ Aan anderen die in een vergelijkbare situatie zitten, geeft ze één boodschap mee: ‘Zoek hulp. Maak het bespreekbaar. Ga het delen. Delen is de eerste stap naar helen. En onthoud: jij bent nooit verantwoordelijk voor het beschadigende gedrag van de ander.’

Diana leerde dat er voor het gedrag van haar ex geen enkel excuus bestaat. ‘Zijn beschadigende gedrag is van hem. Dit mag niet op mij geprojecteerd worden. Daar ben ik niet verantwoordelijk voor.’

Schaamte

Schaamte hield Diana jarenlang tegen. Ze sprak niet over de klappen, het spugen, de vernederingen, de dagen dat ze buiten moest slapen. Zelfs niet toen haar gehoor blijvende schade opliep door de vele stompen. ‘Ik dacht dat ik dom was dat ik in deze situatie zat. Ik dacht: niemand hoeft dit te weten. En als ik het had gedeeld, hadden familie en vrienden ingegrepen. Daar was ik nog niet klaar voor.’ 
Ze bleef, tot ze op een dag besefte dat blijven haar leven zou kosten. ‘Hij had zo’n waas over zich en stond met een groot mes op mijn keel. Ik wist dat ik het niet zou overleven als ik bleef. En dat kon ik mijn ouders niet aandoen.’

Iemand die in je gelooft

‘Het kan echt iedereen overkomen. Huiselijk geweld, seksueel misbruik en verslaving komen voor in alle lagen van de bevolking. En nee: het is niet ‘simpel’ om weg te gaan. Daar is moed voor nodig. Moed, kracht en iemand die je gelooft.’

Ze pleit daarom voor meer zichtbaarheid van ervaringsdeskundigen: in elke gemeente zou iemand moeten zijn die dit begrijpt en heeft meegemaakt, dus iemand die naast je kan staan vanuit eigen ervaring.

De kracht van herstel

Haar eigen heling vroeg tijd, moed en professionele hulp. Ze volgde vrijwillig meerdere traumabehandelingen met imaginaire exposure. ‘Dat was de hel, maar het heeft me bevrijd.’ Er zijn nog triggers, maar ze herstelt nu sneller dan ooit. ‘En dat is voor mij het bewijs dat ik geheeld ben. Ik ben trots op mezelf. Heel trots.’

‘Herstel betekent voor mij een veilige toekomst. Een zonnige toekomst. Nieuwe kansen. Zelfinzicht. Gezonde grenzen. Eigenlijk alles.’

Het verhaal van Diana laat zien hoe groot de impact van huiselijk geweld en/of seksueel misbruik is en hoe groot de kracht van herstel. Haar verhaal is geen uitzondering. Juist daarom is het zo belangrijk dat we de signalen leren zien, signaleren en mensen eerder helpen.

Een lied dat Diana door deze moeilijke tijd hielp is Something Inside So Strong van Labi Siffre.
‘Dat nummer herinnerde me eraan dat er iets in mij zat dat nooit kapot kon.’