“Wees je ervan bewust dat trauma vaak voorkomt bij verslaving”

Trauma komt vaker voor dan je waarschijnlijk denkt en kan een grote rol spelen bij verslaving. Collega Tim Kok is GZ-psycholoog en deed bij Tactus jarenlang onderzoek naar de relatie tussen trauma en verslaving. Hij vertelt meer over trauma, de mogelijke klachten en het verband met verslaving.

Tim, wanneer spreken we eigenlijk van trauma?

“Dat is altijd een lastig punt. We spreken in het werkveld ook wel over ‘nare ervaringen’. Voor sommige mensen heeft trauma een hele heftige bijklank en er zit vaak verschil in hoe men het zelf ervaart. Zo’n gebeurtenis kan verder met van alles te maken hebben, bijvoorbeeld geweld, de dood of seksueel geweld.”

En wat is het verschil tussen een trauma hebben en PTSS (posttraumatisch stress-stoornis)

“Trauma is een ingrijpende gebeurtenis, PTSS  kan ontstaan als je daar psychische klachten aan overhoudt, zoals herbelevingen of problemen met slapen. PTSS is dus een mogelijk gevolg. Men denkt vaak dat trauma en PTSS hetzelfde betekenen, dus tijdens de behandeling bij Tactus leggen we ook goed uit wat die twee termen inhouden en wat het verschil ertussen is.”

Hoe wordt dan vastgesteld of er sprake is van traumagerelateerde klachten?

“Dat wisselt. Soms zijn cliënten al bekend binnen de ggz en zijn er bij andere instellingen al dingen vastgesteld, maar vaak ook niet. Bij de intake wordt dus ook gescreend of er iets aan de hand kan zijn op dat gebied. Als dat het geval is, worden cliënten doorverwezen naar het zorgpad Trauma. Daarbij hoort ook een speciaal behandelaanbod.“

Even over jouw onderzoek, dat ging over de relatie tussen trauma en verslaving, wat bleek daar in grote lijnen uit?

“Dat onderzoek begon al in 2010 en heb ik vooral in de klinieken gedaan. De dossiers bevatten toen weinig over trauma en PTSS en bij de intake werd er niet standaard naar gevraagd. Wel als daar aanleiding voor was, maar er werd niet vast naar klachten zoals herbelevingen of stress gevraagd. In het kader van mijn onderzoek hebben we ook een aantal korte vragenlijsten onderzocht om als het ware een beetje voor te sorteren: daarmee kunnen we er vrij snel achter komen of er wellicht iets aan de hand is wat betreft trauma. We hebben ook PTSS onderzocht bij cliënten in een klinische behandeling: bij ongeveer een kwart was daar sprake van. Ook bleek dat er bij zo’n 95% van alle cliënten toentertijd bij Tactus sprake is geweest van trauma, dus een heftige of nare gebeurtenis in het leven.”

Wordt het mogelijke aandeel van trauma bij een verslaving dan onderschat?

“Onderschat wil ik niet zeggen, maar ik wil wel benadrukken hoe belangrijk het is om na te gaan of er sprake van is. De ene cliënt groeit op in een sociale achterstandsbuurt en heeft te maken met mishandeling door de vader en steekpartijen, maar kan het toch een plekje geven. Bij de andere cliënt is een hond tien jaar geleden overleden en er is nog steeds sprake van herbelevingen en niet kunnen slapen, dus het komt in allerlei soorten en maten voor. Wees je er als zorgverlener dus goed van bewust dat het vaak voorkomt en dat het een belangrijke relatie kan hebben met het gebruik en vraag het altijd goed uit.”