Taakstraf met Zorg: maatwerk voor herstel en perspectief

Een taakstraf kan een kans zijn om verantwoordelijkheid te nemen en opnieuw richting te vinden. Maar voor mensen met een verslavingsachtergrond is dat vaak niet vanzelfsprekend. Daarom is het project Taakstraf met Zorg opgezet, waarbij Tactus een belangrijke rol speelt. Collega Beatrice van Zetten is senior medewerker werkstraffen en vertelt hoe dit werkt in de praktijk.

Wat is Taakstraf met Zorg?

“Normaal gesproken voeren diverse organisaties, zoals Reclassering Nederland en Tactus Reclassering, de begeleiding bij de werkstraffen uit,” legt Beatrice uit. “Voor mensen zonder verslavingsproblemen is een werkstraf bij Reclassering Nederland vaak prima. Maar onze cliënten hebben een andere benadering nodig. Als iemand niet komt opdagen, vraag ik me af: waarom niet? Heeft iemand een vaste woonplek, of is diegene dakloos? Zijn er problemen met vervoer of geld? Zit iemand momenteel in gebruik of niet? Dat zijn allemaal factoren die van invloed zijn.”

Binnen de taakstraf met zorg wordt daarom niet alleen gekeken naar de straf, maar ook naar de persoonlijke situatie, zodat daarop kan worden ingespeeld. “Soms blijkt de uitvoering van een werkstrafopdracht praktisch onmogelijk zonder de juiste randvoorwaarden. Dan zoeken we samen naar oplossingen. Ook kijken we of het aantal uit te voeren uren binnen de eindtermijn haalbaar is. Zo maken we maatwerk mogelijk.”

De rol van Tactus

Tactus was al vroeg bij de pilot betrokken. “Het paste heel goed bij ons, omdat wij de cliënt zien als mens, niet alleen als iemand die een straf moet uitvoeren,” zegt Beatrice. De dossiers komen via het CJIB binnen en worden verdeeld: soms naar Tactus, soms naar een organisatie zoals het Leger des Heils. “We hebben regelmatig overleg op landelijk niveau waarin we lastige casussen bespreken. Dat helpt enorm. Samen kun je overleggen over de aanpak van de werkstraf, bijvoorbeeld bij iemand met een licht verstandelijke beperking (LVB). Dan weet je dat je die persoon extra bij de hand moet nemen.”

Hoe verloopt een traject?

Een traject start met een intakegesprek. Daarbij kijkt Beatrice waarom een eerdere taakstraf niet lukte en welk project passend kan zijn. “Als ik potentie zie, blijf ik proberen, ook als iemand in het begin wegblijft.” Naast de werkstraf zelf is er binnen het project extra aandacht voor mogelijke andere zorgvragen. Dat kan variëren van ondersteuning bij verslavingszorg tot bemiddeling met de woningcorporatie of hulp bij het regelen van vervoer naar het werkstrafproject. “Soms gaat het om kleine stappen, maar die kunnen een groot verschil voor iemand maken,” vertelt Beatrice.

Wat levert het op?

De effecten zijn merkbaar, zowel voor de deelnemers als de maatschappij. “Veel cliënten hebben zoveel teleurstellingen meegemaakt dat het ze soms allemaal niet meer uitmaakt,” zegt Beatrice. “Maar als het lukt, geeft dat een trots gevoel bij de cliënt. Laatst rondde iemand zijn straf af en hij was heel dankbaar dat ik in hem bleef geloven. Dat gevoel van: ik doe ertoe, dát is waar je het voor doet. Het verkleint de kans op terugval in gebruik of recidivegedrag.”

Een deelnemer begon bijvoorbeeld vol weerstand en boosheid. “Hij wilde helemaal niet komen,” herinnert Beatrice zich. “Maar na een paar weken op de juiste plek bloeide hij op. Hij ontdekte dat hij iets kon en dat hij nodig was. Dat gaf hem energie om verder te kijken: wat wil ik eigenlijk met mijn leven? Hij is na het voltooien van zijn werkstraf begonnen met dagbesteding en heeft inmiddels een baan aangeboden gekregen bij dit werkstrafproject. Zulke momenten zijn goud waard.”

Waardevol werk

Voor Beatrice is dit werk meer dan een baan. “Ik wil dat mensen weer een positief beeld van zichzelf krijgen. Veel cliënten komen met lood in de schoenen binnen. Dan zeg ik: fijn dat je er bent! Alleen al op komen dagen is een belangrijke stap. Als ze daarna ervaren dat ze ook iets kunnen bereiken, groeit hun zelfvertrouwen. Dat maakt dit werk zo waardevol.”