“Ik werd een ster in liegen en bedriegen”

Als kind kaartte Marco Smit (55) bij zijn oma thuis om kleingeld. Daar ergens begon de gewenning van spelen om geld. Pas rond zijn 18^e verplaatste dat spelen om geld zich van onschuldig ogende kaartspelletjes naar fruitautomaten in speelhallen en casino’s. Daarna raakte hij verwikkeld in een tal van schulden, leugens en problemen. Dertig jaar lang was hij in gevecht met gokken en geld, maar sinds vijf jaar is hij clean.

Marco’s verslaving ontwikkelde zich in rap tempo: eerst speelde hij één keer per maand of per week, later iedere dag. Hij wist zijn gokverslaving zelfs te combineren met zijn baan. “Ik werkte in de buitendienst en deelde mijn eigen agenda in,” vertelt hij. “Ik deed netjes wat ik moest doen, maar tussen afspraken in stond ik in de speelhal. Soms nam ik zelfs vrije dagen op om de hele dag te spelen, of ik zei thuis dat ik moest overwerken.”

Soms werd Marco door naasten betrapt: “Dan ging het een jaar goed, maar daarna begon ik weer waar ik was geëindigd. Vervolgens werd er weer op me gelet en werden mijn bankpasjes afgepakt, maar zodra de controle minder werd ging het weer mis. Gecontroleerd gebruik was onmogelijk, ik bleef dezelfde show opvoeren.” Zodra er weer geld op zijn rekening binnenkwam zette hij koers richting het casino, waar hij soms wel twintig keer op een dag pinde.

Liegen en bedriegen

Door de jaren heen werd het steeds moeilijker om zijn verslaving geheim te houden: “Om mijn schulden te maskeren maakte ik gemanipuleerde rekeningoverzichten waarop het leek alsof alles was betaald. Ik leende geld bij vrienden en familie omdat ik zogenaamd een flinke belastingaanslag had gehad. Ik was continu bezig om de één af te betalen met het geld dat de ander me zojuist geleend had.” Als hij vastliep in zijn leugens zocht hij hulp bij een psycholoog of therapeut, maar ook hen leidde hij om te tuin. “Eigenlijk wilde ik niet echt geholpen worden. Zelfs als ik hulp zocht was het liegen en bedriegen. Je wordt daar echt een ster in,” legt hij uit.

Continu bleef Marco rondlopen met het idee dat hij zou stoppen zodra hij weer een groot bedrag had gewonnen en iedereen kon terug betalen. Andere gebeurtenissen in zijn leven zouden er wel voor zouden zorgen dat hij stopte: trouwen, een huis kopen en een kind krijgen. Toch bleef verandering uit: “Op de avond dat mijn zoon werd geboren ben ik daarna nog de kroeg ingegaan om te gokken. Ik had zo’n slecht gevoel over mezelf, dat verdoofde wanneer ik verder speelde.”

Hoe meer geld Marco had, hoe meer hij verspeelde. Eén keer won hij een tienduizend euro, en ook dat verspeelde hij. “Op zo’n moment denk je: ik kan mijn schulden aflossen, maar als ik ermee ga gokken win ik misschien wel het dubbele”, vertelt hij. Zo belandde de tienduizend euro aan prijzengeld in de achterbak van zijn auto. Munitie voor de volgende casinobezoeken. “Binnen een week had ik alles erdoorheen gejaagd,” gaat hij verder. “Vervolgens had ik enorme spijt. Dat gevoel verdoofde ik door verder te spelen, en zo speelde ik steeds weer opnieuw. Tegen het einde van mijn verslaving ging er soms tot duizend euro per maand doorheen, het is zelfs voorgekomen dat mijn hele salaris in één keer op ging.”

Praten en loslaten

Vijf jaar geleden werd Marco voor de zoveelste en laatste keer betrapt en zijn toenmalige vrouw dreigde bij hem weg te gaan. Hij besloot schoon schip te maken: “Toen heb ik voor het eerst gehuild, gepraat en losgelaten. Door mijn toenmalige vrouw kwam ik bij een praatgroep terecht, waar ik de hulp vond die ik nooit gezocht had, maar zo hard nodig had. Iedereen deed eerlijk z’n verhaal en dat bracht me rust, herkenning en erkenning,” vertelt hij. “Het kwartje viel: ik was niet de enige, en alle akelige dingen die ik had gedaan horen bij verslaving. Het dubbelleven wat ik zo ongelofelijk zat was kon ik eindelijk achter me laten.”

Hoewel hij terugkijkt op een lange, donkere periode, ziet hij de toekomst positief tegemoet. “Het heeft er ook voor gezorgd dat ik mijn passie heb gevonden en anderen kan helpen,” zegt hij. Tegenwoordig is Marco namelijk ervaringsdeskundige en begeleider bij zelfhulpgroepen, wat hemzelf ook sterk houdt. “Ik durf echt te zeggen dat ik stabiel in mijn herstel sta. Toch heb ik tot op de dag van vandaag geen volledige beschikking over geld. Dat klinkt kinderachtig, maar het werkt goed. Ik heb immers dertig jaar lang bewezen dat ik er niet mee om kan gaan. Geld is voor mij als drugs of alcohol; ik wil het ook niet tot mijn beschikking hebben.”

“Zelfhulp had voor mij echt het meeste effect. Herstel is verbinding met jezelf en vervolgens ook verbinding met anderen. Mijn zelfbeeld veranderde positief, waardoor ik beter bestand raakte tegen verleidingen,” zegt Marco. Hij zou anderen dan ook aanraden om behandeling te combineren met zelfhulp: “Dan sta je echt het sterkst. Wanneer je één van die twee weglaat, wordt de kans op terugval groter. Maar ook al duurt het lang, ook al val je terug, er komt een moment dat het wél lukt. Soms zijn er meer teleurstellingen dan successen, maar de successen zijn het waard.”